Page 120 - DAS-Rehber-2019-edit.indd

Basınçlı buhar sterilizasyon yöntemi
En etkili ve en güvenilir sterilizasyon yöntemidir. Isıya dayanıklı ve basınçlı buhar
sterilizasyonuna uygun olan malzemelerde başka bir yöntemin uygulanması önerilmez.

Etki mekanizması mikroorganizmaların proteinlerinin hidroliz yoluyla denatürasyonuna
bağlıdır.
Belli bir sıcaklıktaki doymuş buhar daha soğuk bir malzeme ile karşılaştığında hemen
malzeme üzerinde yoğunlaşır. Yoğunlaşma sırasında ergime sıcaklığını malzemeye verir
ve malzeme hızla buharın sıcaklığına ulaşır. Sıcak su buharının malzemeler üzerinde
yoğunlaşması sırasındaki enerji transferi mikroorganizmalar üzerinde öldürücü etkiyi
sağlar.

Ortamın tamamen buhar ile dolu hale gelmesi, hiç hava kalmaması ve aynı zamanda
hiç sıvı halde su bulunmaması haline doymuş buhar adı verilir. Bu dengenin sağlanması
bulunulan basınç ve sıcaklık derecesinin uyumlu olması ile olanaklıdır. Sıcaklığın basınca
göre düşük olması buharın bir miktarının yoğunlaşarak sıvı hale dönüşmesine neden
olur; bu duruma ıslak buhar adı verilir. Sıcaklığın aşırı yükselmesi halinde kızgın buhar
oluşur. Her iki durumda da buhar enerjisinin tamamı malzemeye aktarılamaz ve mikrop
öldürücü güç zayıflar. Mikrobisidal etki en güçlü şekilde doymuş buhar varlığında
ortaya çıkar.
Buhar sterilizatörler

Çalışma prensibine göre buhar sterilizatörler gravite ve hava tahliye sistemli buhar
otoklavları olarak iki farklı grupta tanımlanır.
Gravite (Yerçekimli) sterilizatör

Bu yöntemde sterilizasyon kabininin üst kısmından düşük hızla buhar dolarken, daha
ağır olan hava alttaki vanadan boşalır. Tahliye vanasından önce hava, daha sonra
hava ile karışık buhar, en sonunda da buhar çıkar. Bu sırada kabin içindeki sıcaklık da
yükselmiş olur. Böylece kabin içindeki havanın buhar ile yer değiştirmesi sağlanır.
Tahliye vanası kapatılıp basınç istenen düzeye çıkıncaya kadar buhar girişine devam
edilir. İstenen basınca ulaşılınca süre başlatılır. Kabin içindeki havanın tahliyesi herhangi
bir pompa yardımı olmadan sadece buharın itme gücüne dayalı olduğundan gözenekli
malzemelere buhar penetrasyonu uzun süre gerektirir ve az da olsa hava kalması
olasıdır. Bu nedenle gravite esaslı çevrimlerde sterilizasyon süreleri uzun tutularak
geniş bir güvenlik payı bırakılır.
Gözenekli malzemelerde içeride hava kalması riski nedeniyle sadece yüzey sterilizasyonu
gereken cerrahi tıbbi cihaz ve setlerin sterilizasyonunda kullanılması kabul edilir.
Ancak lümenli tıbbi cihaz ve gözenekli materyal içeren paketlerin sterilizasyonunda
kullanılması önerilmez.
Gravite esaslı buhar sterilizasyon çevrimleri sıvıların sterilizasyonu için kullanılabilir.
(Sıvı sterilizasyonu MSÜ dışında başka bir alanda yapılmalıdır)

Sterilizasyon Dezenfeksiyon Rehberi, 2019
119