Page 173 - DAS_Rehberi

Bölüm
21

152 Dezenfeksiyon Antisepsi Sterilizasyon Rehberi

yonları kullanılabilir. Suda iyi çözünürlüğü nedeni ile etanol ve izopropanol daha
çok tercih edilir. Metanol, toksik etkileri ve düşük aktivitesi nedeni ile antiseptik ola-
rak kullanılmaz.

Antimikrobiyal Etki
• Etil alkol %60, izopropil alkol %50 ve n-propil alkol %40’ın üzerindeki yoğunluk-
larda etkilidir. İzopropanolün %60’lık konsantrasyonu “Avrupa El Dezenfeksiyo-
nu Standardı EN 1500” için referans kabul edilir. Etil alkol %60-90 yoğunluklar-
da etkili olmakla birlikte cilt antisepsisi için optimal yoğunluk (hacim/hacim)
%70’tir. Yoğunluk %50’nin altına düştüğünde aktivitesini büyük ölçüde kaybeder.
• Bakterisidal, fungisidal, virüsidal ve mikobakterisidal aktiviteye sahiptir.
• Protozoon kistlerine etkisizdir.
• Sporisidal değildir.
• Etanolün zarfsız virüslere etkinliği n-propanol ve izopropanolden daha üstün-
dür, zarflı ve zarfsız virüslerin çoğuna (Hepatit A, Poliovirüs, Adenovirüs tip 2 ve
8 gibi bazı zarfsız virüsler hariç) etkilidir. İzopropanol ise etanolle karşılaştırıldı-
ğında daha lipofilik olduğundan bakterisidal etkisi daha belirgindir. Ancak noro-
virüs ve enterovirüslere etkinliği düşüktür.
• Şu ana kadar alkollere karşı bakteriyel direnç bildirilmemiştir.
• Alkollerin antibakteriyel etkisini uzatmak amacıyla klorheksidin, dörtlü (kuater-
ner) amonyum bileşikleri, oktenidin veya triklosan ile kombinasyonları kullanıl-
maktadır.

Yan Etki ve Dikkat Edilecek Noktalar

• İnsan cildine toksik etkisi olmayan en güvenilir antiseptiktir.
• Tekrarlayan uygulamalarda ciltte kuruma ve irritasyon oluşabilir.
• Cilt nemlendiricileri ile bu etkiler önlenebilmektedir.
• Etanolün toksik etkisi, n-propanol ve izopropanolden daha azdır.
• Yanıcı özelliği olduğundan, koter gibi elektrikli cihazların kullanıldığı cerrahi iş-
lemler öncesinde cilt hazırlığı uygulamalarında dikkatli olunmalıdır.
• Uygun havalandırmaya sahip ortamlarda saklanmalıdır.

İyot ve İyodoforlar

Doğal iyot 100 yılı aşkın süredir yara ve cilt antiseptiği olarak kullanılmıştır ancak
ciltte renk değişikliği ve irritasyona neden olduğu için iyodoforlar kullanıma girmiş-
tir. İyodoforlar bir polimer taşıyıcı (povidon) içinde iyot elementi içeren bileşiklerdir.
Antimikrobiyal aktivitesi serbest iyot miktarına bağlıdır. Sık kullanılan %10 povi-
don iyot çözeltileri %1 oranında iyot içerir. İyodofordaki serbest iyot konsantrasyonu
arttıkça etkinlik artar ancak cilt irritasyonu riski de artar. İyodoforlar ısı, pH, temas
süresi ve ortamdaki organik ve inorganik maddelerin varlığından etkilenir.