Page 168 - DAS-Rehber-2019-edit.indd

gibi işlem görmelidir. Yönetmelik kapsamında zorunlu olmamasına rağmen kişi,
toplum ve çevre sağlığı açısından daha güvenilir bir yaklaşım olduğu için mikrobiyoloji
laboratuvarlarında oluşan enfeksiyöz atıkların da birim içerisinde uygun yöntemlerle
dekontamine edilerek yetkililere teslim edilmesi önerilmektedir. Dekontamine
edilmiş atıklar, daha sonra tıbbi atık gibi işlenmelidir. Bu atıkların, başarılı ve güvenli
bir dekontaminasyonu için otoklavın uygun bir şekilde çalıştırılması, yüklenmesi ve
izlenmesi esastır.
OTOKLAV KULLANIMI
Mikrobiyolojik laboratuvar atıklarının sterilizasyon işlemi öncesi mutlaka KKE kullanımı
sağlanmalıdır. Otoklavda steril edilecek malzemeler otoklav torbalarına (140 °C’ye kadar
nemli-basınçlı ısıya dayanıklı ve buhar geçirgenliğine sahip) konulmalıdır. Polietilen
torbalar genellikle 121°C’ye, polipropilen torbalar ise genellikle 141°C’ye kadar dayanır.
Sıvı tıbbi atıklar da uygun emici maddeler (talaş vb) ile yoğunlaştırılarak otoklav
torbalarına aktarılabilir veya kimyasal olarak 1/10’luk çamaşır suyu ile dekontamine
edilebilirler. Kesici-delici tıbbi atık kabı otoklav torbasına atılarak otoklavlanabilir. Ancak,
kimyasallarla kontamine olmuş enfeksiyöz kesici-delici cisimler otoklavlanmamalıdır.
Bunlar kesici delici atık kabı ile birlikte tıbbi atık torbasına atılabilir. Torbalar ve kaplar
otoklav içerisine buharın serbest dolaşımına müsaade edecek şekilde yerleştirilmelidir.
Torba ve şişelerin ağızları gevşek bırakılmalıdır. Otoklav torbaları ve sıvı içeren kaplar
3/4’den fazla doldurulmamalıdır. Otoklava malzemeler yerleştirilirken delikli tel
sepetlere konulmalıdır. Otoklavın kapağı sıkıca kapatılmalı, su seviyesi kontrol edilmeli,
eksikse tamamlanmalıdır. Isı ve basınç göstergeleri ayarlandıktan sonra, açma kapama
düğmesi açılarak otoklav çalıştırılır. Normalde mikrobiyolojik atık dekontaminasyonu
için önerilen otoklav sıcaklık ve süreleri; 121°C’de 1 saat veya 134°C ’de 10 dakikadır.
Fakat steril edilen malzeme büyükse bu süre daha uzun tutulur. Çünkü ısı maddenin iç
kısmına daha geç ulaşır. Sterilizasyon süresi sonunda otoklavın açma kapama düğmesi
kapatılır. Basınç sıfıra düşünceye kadar otoklav açılmaz, aksi takdirde kaplardaki sıvı
kaynayarak tıkaçları dışarı fırlatırlar. Basınç sıfıra düştüğü zaman da kapağın açılması
gecikirse, su buharı yoğunlaşarak sıvılaşacağı için, otoklav içinde vakum oluşarak
sıvıların kaynamasına yol açar. Kapak açılırken de yüksek sıcaklık ve buhara karşı önlem
alınmalıdır. Sıvıların kapaklarını açmadan önce en az 5 dakika beklenmelidir. Otoklav
işlemi sonrasında tüm atıklar tıbbi atık torbasına yerleştirilir ve tıbbi atık konteynerine
gönderilir.
Mikrobiyoloji laboratuvarında otoklav kontrolü

Bir buhar sterilizatörünün, mikrobiyolojik atıkları yeterince steril edip etmediğinin
kontrolü için;
Kimyasal indikatör (tercihen tip 5 entegratör): her döngüde kullanılmalıdır.
Biyolojik indikatör: 10 Geobacillus stearothermophilus içeren biyolojik indikatör
6
kullanarak atık dekontaminasyonun etkinliğini en az ayda bir kez doğrulamak zorunludur.
İndikatör erimiş atıktan etkilenmeyecek şekilde paketlenmiş olmalıdır. İşlem sonrasında
atık içinden indikatörü çıkarmayı kolaylaştırmak için bir tel ile otoklava bağlanması ve
işlem sonrası telin yardımı ile çıkarılması önerilir. Strip şeklindeki biyolojik indikatörlerin

Sterilizasyon Dezenfeksiyon Rehberi, 2019
167